رویت هلال های بحرانی یا بحران در رویت هلال؟
هر ساله با نزدیک شدن ماه رمضان بحث رویت هلال ماه جدی می شود و در پایان ماه در زمان عید فطر به اوج خودش میرسد.
در بین روزه داران و عموم مردم بحث های متفاوتی شکل می گیرد و نامشخص بودن وعدم اعلام تاریخ قمری در ابتدا و انتهای ماه رمضان از طریق رسانه های عمومی به شایعات دامن میزند . در دهای 60 و 70 یعنی قبل از شکل گیری گروهای رصدی رویت هلال این سردرگمی خیلی بیشتر مشاهده می شد . گاهی مواقع در ساعت 9 صبح اعلام میشد که امروز روز عید فطر است ( جالب اینکه بر اساس محاسبات نجومی در زمانی که شراط رویت موجود باشد تنها حدود 20 تا 30 دقیقه بعد از غروب خورشید فرصت برای دیدن هلال ماه وجو دارد یعنی بعد از گذشت حدود 2 ساعت از غروب خورشید و گرفتن تمام گزارشات و مقایسه آنها می توان اعلام کرد که فردا عید هست یا نه ) یا در سالی ماه رمضان 28 روز محاسبه شد . و جالب اینکه بعد از گذشت یک ماه و نمی دانم بر اساس کدام قانون فیزیک همه چیز به حالت روال تقویم رسمی کشور باز می گشت .
اینکه چرا همیشه رویت هلال با چالش های فراوانی روبرو است به دلایل متعددی بستگی دارد که مختصر به آن اشاره می کنیم و اطلاعات بیشتر را با جستجو در اینترنت می توانید بیابید .
آنچه در روایت و احادیث آماده این است که شروع و پایان ماه قمری منوط به دیدن هلال – رویت هلال - ماه می باشد . که در این زمینه بحث های متفاوتی و اختلاف نظراتی بین فقها وجود دارد که آیا رویت با چشم غیر مسلح فقط مقبول است یا با چشم مسلح ( تلسکوپ و دوربین ) هم قابل قبول است ؟ یا اینکه دیدن هلال ماه در یک مکان جغرافیایی مثلا در خوزستان حجتی برای مردم گیلان میشود ؟ یا اینکه اگر حاکم اسلامی حکم به رویت بدهد آیا برای همه مردم حجت محسوب میشود ؟ ......
جالب آنکه در اواخر دهه 70 با اینکه گروهای نجومی به طور جدی تر وارد این بحث شدند و با محاسبات دقیق و با توجه به رکورد های رویت هلال های بحرانی مثلا اعلام به عدم رویت هلال در شامگاه 29 رمضان می کردند ولی باز فردا عید فطر اعلام می شد.
اختلاف نظرات و اشتباهات زیادی که در آن سالها اتفاق افتاد باعث شکل گیری ستاد رویت هلال شد و به گروههای زیادی در همه استان ها آموزشهای لازم و امکانات داده شد تا به رصد هلال های ماههای بحرانی رمضان و شوال بپردازند .در ایتدای کار سعی بر آن شد که به نظرات و گزارشات منجمین توجه شود و بر اساس گزارشات دریافتی اعلام به رویت یا عدم آن کنند هرچند که خیلی از مواقع ابری بودن هوا ( بخصوص زمانی که ماه رمضان در پاییز قرار داشت ) مانع از دیدن هلال ماه می شد هرچند که از نظر محاسبات شرایط رویت وجود داشت . ولی بعد از گذشت چند سال دوباره اختلاف نظر بین فقها پر رنگ تر شد و و گزارشات منجمین کم رنگ تر . تا جایی که در چند سال گذشته مقلدین به نظر مرجع خود رجوع می کنند و بر اساس گفته مرجع و نه گزارشات منجمین عمل می کنند .
نکته قابل توجه اینکه در این آشفته بازار تقویم رسمی کار خودش را انجام می دهد و براساس محاسبات نجومی ماه های قمری را استخراج می کند .
اما بعضی از کشورها و بعضی از فقها برای رهایی از بحران رویت هلال مبنا را محاسبات دقیق نجومی قرار داده و براساس تقویم های استخراجی منجمین عمل می کنند . یعنی بر اساس محاسبات نجومی زمانی که ماه از محاق خارج می شود بدون توجه به شرایط رویت پذیری هلال ماه، اول ماه قمری خواهد بود.
شاید این بهترین راه برای خارج شدن از سردرگمی در زمان اعلام ماه رمضان و عید فطر باشد.